Orkiestry szkolne w Norwegii (po norwesku skolekorps) są ważną instytucją edukacyjną, kształcącą młodych muzyków, którzy często później kontynuują karierę w tym zawodzie. Oprócz bycia wspaniałym hobby i źródłem radości, gra w orkiestrze daje dzieciom poczucie wspólnoty, przynależności i współpracy. To tu rodzą się też przyjaźnie na całe życie.
Orkiestra w każdej szkole
Prawie każda norweska szkoła posiada własną orkiestrę. Niektóre z tych zespołów mają nawet kilkudziesięcioletnią tradycję. Typowy skolekoprs składa się z instrumentów perkusyjnych i rozbudowanej sekcji dętej: oprócz trąbki, puzonu i saksofonów, niemal zawsze znajdziemy w niej również flet, klarnet, waltornię, kornet, eufonium, tubę, obój czy fagot. Grają w nich dzieci i młodzież w wieku od 7 do 19 lat. Orkiestry mają swoje nazwy, logotypy, strony internetowe, profile na facebooku, a także specjalne stroje i chorągwie (po norwesku fane).
Orkiestry pod parasolem
W Norwegii funkcjonuje system publicznego wsparcia orkiestr w ramach organizacji o nazwie Norges Musikkorps Forbund (Zrzeszenie Norweskich Orkiestr Muzycznych). To jedna z największych instytucji kulturalnych w Norwegii, która zajmuje się wspieraniem poszczególnych skolekorps, ale też między innymi organizowaniem mistrzostw orkiestr norweskich i kursów wakacyjnych. Co ciekawe, jednym z elementów działania tej organizacji jest powierzanie odpowiedzialności muzycznej i organizacyjnej dzieciom.
Początki i motywacja
Dzieci dołączają do skolekorps w pierwszych klasach szkoły podstawowej. Podczas koncertu rekrutacyjnego mają szansę popróbować gry na różnych instrumentach i wybrać ten, który im najbardziej przypadł do gustu. Nauczyciele i rodzice mają swoje sugestie, ale w Norwegii szanuje się zdanie dziecka.
Większość dzieci trafia do szkolnej orkiestry dzięki zachętom rodziców. Często nie są to tylko namowy, ale też przykład – wielu Norwegów kontynuuje młodzieńcze hobby i jako dorośli nadal chętnie grają na instrumentach. Poza kultywowaniem tradycji rodzinnej, rodzice widzą też wiele korzyści wynikających z gry w orkiestrze. Dzieci uczą się czytania nut, co wspomaga np. naukę matematyki. Granie to także forma wypowiedzi samego siebie i szansa na rozwój kreatywności, ponieważ dzieci komponują własne utwory.
Życie orkiestry
Dzieci mają próby dwa razy w tygodniu: raz z całą orkiestrą (ok. 2,5 h) i raz lekcję indywidualną z profesjonalnym muzykiem z opery lub filharmonii. Taka lekcja trwa 30 minut, dzieci wchodzą kolejno z już nastrojonymi instrumentami. Zaleca się aby dzieci ćwiczyły w domu przynajmniej 10 minut dziennie, w praktyce oczywiście nie zawsze się to udaje.
Młodzi muzycy ze skolekorps mają wiele okazji by zaprezentować swoje umiejętności przed publicznością. Występują na koncertach z okazji Bożego Narodzenia, Halloween, różnych jubileuszów i lokalnych świąt.
Na zakończenie roku szkolnego, jako nagroda za całoroczną pracę, organizowany jest wyjazd (czasem za granicę) połączony z koncertem. Istnieje wiele firm specjalizujących się w organizowaniu takich podróży zagranicznych. Dzieci rozwijają swoje umiejętności uczestnicząc także w warsztatach muzycznych z profesjonalnymi muzykami w swoim mieście lub poza nim.
Grając dla króla
Najważniejszym wydarzeniem, w jakim biorą udział orkiestry, jest hucznie obchodzone Święto Norweskiej Konstytucji 17 maja. Podczas tego święta w całej Norwegii odbywają się uroczyste pochody dzieci i młodzieży szkolnej. To z resztą jeden z ciekawszych aspektów norweskiej tradycji, która w centrum obchodów najważniejszego patriotycznego święta umieściła paradę dzieci zamiast defilady wojskowej.
Najliczniejszy i najbardziej uroczysty pochód z udziałem skolekorps odbywa się oczywiście w Oslo. Wszystkie dzieci w wieku szkolnym idą ze swoimi klasami przez całe miasto, by przemaszerować pod balkonem pałacu królewskiego, z którego pozdrawia ich rodzina królewska. Na czele pochodu maszerują orkiestry szkolne w pięknych galowych strojach. Przygotowanie się do tego dnia stanowi główny cel młodych muzyków.
Finansowanie i rola rodziców
Zorganizowanie i utrzymanie sprawnie działającej orkiestry szkolnej to duży wysiłek finansowy i organizacyjny. Dlatego skolekorps nie mogłyby działać bez czynnego zaangażowania rodziców. Płacą oni stałe składki i dokładają się do wyjazdów zagranicznych, a także są zaangażowani w różne formy pozyskiwania funduszy. Ponadto sami biorą udział w wyjazdach zagranicznych by wspierać opiekunów w opiece nad dziećmi. Każdego tygodnia aktywnie pomagają orkiestrom wożąc dzieci na próby i pomagając podczas nich, np. pilnując porządku i czasu. Zbierają od mieszkańców gminy niepotrzebne już przedmioty i sprzedają je w czasie pchlich targów organizowanych w szkołach. Oczywiście to oni również dbają o to, by dzieci ćwiczyły w domu.
Oprócz opłacanych dwa razy w roku składek rodziców, szkolne orkiestry mają kilka innych źródeł finansowania. Otrzymują dotacje ze wspomnianego Norges Musikkorps Forbund, z urzędu dzielnicy, do której należy szkoła, a także od prywatnych sponsorów.
Również dzieci czynnie uczestniczą w pozyskiwaniu funduszy. Młodzi muzycy sprzedają np. losy, ciasta i gofry podczas Święta Norweskiej Konstytucji 17 maja oraz innych uroczystości. Czasami dzieci kupują tanio np. większą ilość papieru toaletowego, a następnie chodzą po domach i sprzedają go z zyskiem. W ten sposób uczą się zaradności, przedsiębiorczości, odpowiedzialności i współpracy z rówieśnikami.
Dlaczego grasz w Orkiestrze szkolnej?
Kornelia (11 lat): Poznałam wielu nowych przyjaciół również ze starszych klas, uczę się dobrze grać na puzonie lub innych instrumentach, biorę udział w wielu warsztatach, podczas których dużo ćwiczymy, ale jest też czas na zabawę i dobre jedzenie. Uczestniczę w wielu koncertach i zawodach również za granicą. Przebieram się podczas pchlich targów i sprzedaję ubrania.
Jakub (14 lat): Gram, bo rodzice chcą, żebym grał… Lubię grać nowe utwory, lubię nuty. Podoba mi się część towarzyska, lubię grać razem z innymi.
Konrad (11 lat): Fajnie jest umieć grać na instrumencie (kornet), spędzam dużo czasu z przyjaciółmi, wszyscy dbają o siebie nawzajem i są mili, jest wiele ciekawych wyjazdów. Lubię grać koncerty, wtedy koncentruję się dodatkowo i daję z siebie wszystko. Lubię dostawać medale, które wiszą potem na uniformie.
Filmik «I love korps» https://www.youtube.com/watch?v=yUxz3VQc5bY
Podziękowania za pomoc w zebraniu informacji dla Aleksandry Michałowskiej i Tomasza Marnburga.