Segregacja śmieci (en kildesortering) to coś, co zdecydowanie musimy opanować, mieszkając w Norwegii. Jak segregować śmierci w Norwegii? Dokąd wywozić niebezpieczne odpady? Co robi się z plastikowymi butelkami i o co chodzi z pantami? Jeśli kiedykolwiek się nad tym zastanawialiście, to z pewnością znajdziecie wyjaśnienia poniżej!
Środowisko i ekologia
Nie od dziś wiadomo, że dbałość o środowisko (et miljø) jest bardzo ważnym tematem w Norwegii, którą zazwyczaj kojarzymy z piękną naturą, friluftsliv i stawianiem na ekologiczne rozwiązania. Większość energii (bo aż ponad 90%!), produkowana jest tam w elektrowniach wodnych (et vannkraftverk), a na ulicach możemy zobaczyć wiele samochodów elektrycznych. W Norwegii istnieje też dobrze zorganizowany system segregacji i recyklingu śmieci (kildesortering og gjenvinning av avfall).
Jak segregować śmieci w Norwegii?
Zasady dotyczące segregacji śmieci mogą się różnić w zależności od tego, gdzie w Norwegii mieszkamy. Odpowiedzialność za wywóz śmieci i recykling mają gminy (en kommune), które zazwyczaj wyznaczają do tego zadania odpowiedzialną jednostkę. Bardzo przydatną stroną internetową, pomagającą nam przy sprawdzaniu zasad sortowania jest https://sortere.no/.
Możemy tam nie tylko wyszukać wytyczne dla każdej kommune, ale też wyszukać informację o poszczególnych odpadach i tym, do jakiego kosza powinny trafić. Odpady możemy podzielić na trzy grupy – te, które segregujemy w domu, wywozimy i oddajemy do sklepu.
Odpady do samodzielnej segregacji
Jak już zostało wspomniane wcześniej, zasady segregacji różnią się w zależności od miejsca, gdzie mieszkamy – np. w Oslo szkło i opakowania metalowe należy zawieźć do punktu odbioru, a w Tromsø sortujemy je w domu.
Podstawowymi odpadami, które segregujemy sami są:
- papier, karton, kartony po napojach (papir, papp, drikkekartonger) – np. gazety (aviser), ulotki reklamowe (reklamebrosjyrer), kartony po mleku i sokach (melke- og juskartonger)
- plastikowe opakowania (plastemballasje) – tu wrzucimy np. czyste opakowania po różnych produktach, reklamówki (plastposer), folię (en folie), plastikowe kubki (plastkopper)
- bio (matavfall – dosł.odpady po jedzeniu)
- odpady resztkowe (restavfall) – wyrzucamy (å kaste) tu wszystko, czego nie wrzucimy do pozostałych koszy (en søppeldunk)
- szkło i metalowe opakowania (glass- og metallemballasje) – np. szklane butelki (glassflasker),
Co wywozimy do punkt zwrotu odpadów (et returpunkt)?
Ponownie podział różni się w zależności od kommune, ale w większości przypadków do punktu zwrotu odpadów dostarczyć powinniśmy:
- niebezpieczne odpady (farlig avfall) – np. oleje odpadowe i odpady zanieczyszczone olejem (spilloljer og oljeforurenset avfall), farby i rozpuszczalniki (maling og løsemidler), odpady zawierające metale ciężkie (tungmetallholdig avfall) wywozimy do miljøstasjoner og gjenbruksstasjoner – stacji recyklingowych. Kliknij po więcej informacji
- elektrośmieci (EE-avfall) – wszystkie produkty, które były zasilane prądem (en strøm) albo bateriami (et batteri)
- odpady zielone (hageavfall) – wszystkie odpady z ogrodu
- ubrania i tekstylia (brukbare og ødelagte klær) powinny znaleźć się w specjalnie przeznaczonym do tego koszu na tekstylia – en tekstilcontainer
Rynek rzeczy używanych
Jeśli już nie potrzebujemy np. mebli czy ubrań, ale nie chcemy ich wyrzucać, możemy oczywiście spróbować je sprzedać lub oddać. Do ubrań posłuży nam strona tise.no, znane wszystkim w Polsce Vinted nie działa na ten moment na terenie Norwegii. Platformą do sprzedaży wszystkiego, podobnie jak polski OLX, jest również finn.no. Przy użyciu tej strony możemy też zwyczajnie oddać niepotrzebne nam rzeczy – wystarczy wrzucić je w zakładkę gis bort (do oddania) i czekać na chętnych!
Czym są panty i jak odebrać za nie kaucję?
Pant to oznaczenie na plastikowych butelkach i metalowych puszkach, które mówi nam, jaką kaucję musimy zapłacić za opakowanie przy zakupie napoju. Przy standardowych puszkach i mniejszych butelkach są to zazwyczaj 2 korony, a przy większych 3. Pant nalicza się automatycznie po skasowaniu produktu, natomiast raczej nie jest doliczany do ceny wyświetlanej na półce, gdzie stoi produkt – sami musimy pamiętać o tym, by tę kwotę doliczyć.
Kiedy już wypijemy zawartość opakowania, możemy je zwrócić w dowolnym sklepie, gdzie stoi automat do wymiany butelek i puszek – panteautomat. Każdy sklep, który sprzedaje produkty z oznaczeniem pant (pantemarke) powinien mieć taki automat. Gdy już wrzucimy opakowania do automatu, otrzymujemy paragon z kodem kreskowym – możemy udać się bezpośrednio do kasjera i poprosić o wypłatę tych pieniędzy w gotówce lub zapłacić paragonem za zakupy. Uwaga – co prawda opakowania możemy oddać w dowolnym sklepie, niezależnie od tego, gdzie zostały zakupione, ale uzyskaną kwotą musimy zapłacić w tym sklepie, gdzie opakowania oddaliśmy.
Kontrowersje - norweski paradoks
Norwegowie na co dzień starają się być ekologiczni (miljøvennlig), jednak kontrowersje nadal budzi np. wydobywanie ropy (oljeutvinning). Poza tym w Norwegii funkcjonuje rozbudowana sieć krajowych połączeń samolotowych, co w dużym stopniu obciąża środowisko naturalne. Jeśli przyjrzymy się statystykom, to na przeciętnego Norwega przypadało w 2020 r. 6,73 tony wyprodukowanego CO2, a na przeciętnego Polaka – 7,37 tony. Czy więc na koniec dnia Norwegowie są rzeczywiście aż tak ekologiczni…?
Słowniczek
en kildesortering – segregacja śmieci
et miljø – środowisko
et vannkraftverk – elektrownia wodna
et avfall – odpad
gjenvinning av avfall – recykling śmieci
en kommune – gmina
et papir – papier
en plast – plastik
en emballasje – opakowanie
et matavfall – odpady bio
et restavfall – odpady resztkowe
et glass – szkło
et metall – metal
farlig avfall – niebezpieczne odpady
EE-avfall – elektrośmieci
å kaste bort – wyrzucać
en søppeldunk – kosz na śmieci
et søppel – śmieci
å pante – wymieniać puszki/butelki
en oljeutvinning – wydobycie ropy
en sorteringsguide – przewodnik sortowania
et returpunkt – punkt recyklingu
gjenbruk – ponowne użycie
en miljøvern – ochrona środowiska
en bærekraft – zrównoważony rozwój
en forurensning – zanieczyszczenie
å forurense – zanieczyszczać
et klimautslipp – emisja gazów cieplarnianych
en klimakrise – kryzys klimatyczny
en gjenbruksstasjon – stacja recyklingu
en resirkulering – recykling
en klimavennlig løsning – ekologiczne rozwiązanie