Ogromne ogniska, taniec i śpiew, potrawy z grilla – a wszystko to w dobrym towarzystwie – oto w skrócie obchody Nocy Świętojańskiej w Norwegii. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym radosnym święcie – przeczytaj ten wpis!
Historia sankthans
Sankthans znane jest w Norwegii pod wieloma nazwami: sankthansaften, jonsok czy midtsommer. Historia obchodów nocy świętojańskiej sięga czasów przedchrześcijańskich, kiedy celebrowano przesilenie letnie (sommersolverv), czyli najdłuższy dzień w roku, przypadający 21 czerwca zwiastujący nadejście długo wyczekiwanego lata. Wraz z wprowadzeniem chrześcijaństwa w Norwegii, święto to zostało połączone z obchodami narodzin Jana Chrzciciela, nadając mu obecną nazwę. Sam dzień przypada na 24 czerwca, jednak główne obchody odbywają się w wigilię, czyli 23 czerwca. Obecne akcentuje się głównie ludowy charakter tego święta, stanowiący okazję do miłych spotkań towarzyskich.
Ogromne ogniska
Sankthans jest świętem pełnym tradycji i symboli, z których najbardziej charakterystycznym jest palenie ognisk nad fiordami, rzekami i jeziorami, symbolizujące odnowienie i oczyszczenie. Ogniska, znane jako sankthansbål, są często budowane z palet i beczek i mogą osiągać imponujące rozmiary. Największe ognisko można co roku podziwiać w Ålesund. To tam w 2016 roku zbudowano ponad 47-metrowe ognisko, ustanawiając tym samym rekord na największe ognisko na świecie.
Dobra zabawa i jedzenie
Z okazji sankthans Norwegowie chętnie opuszczają miasta by razem świętować na łonie natury. Ludzie gromadzą się na plażach i w parkach, rozpalają ogniska i grille, przy których tańczą, śpiewają i dobrze się bawią. Bardzo popularne są wszelkie potrawy z grilla – od pølser, czyli parówek, poprzez burgere (burgery), spyd (szaszłyki) po ryby (fisk) i owoce morza (sjømat). Serwowane są do nich różne sałatki, np. bardzo popularna potetsalat (sałatka ziemniaczana).
Typowym przysmakiem tego dnia jest też rømmegrøt, czyli owsianka z mąki przygotowywana na kwaśnej śmietanie, podawana z masłem, cukrem, cynamonem i… (Uwaga!) spekemat – solonym i suszonym mięsem. Na deser obowiązkowo podawane są truskawki z bitą śmietaną (jordbær med krem).
Kwiaty we włosach
Innym charakterystycznym elementem sankthansaften jest plecenie wianków z kwiatów, czyli blomsterkranser, symbolizuje to bliski związek Norwegów z naturą. Wiele osób lubi tego wieczoru wybrać się na wycieczkę łodzią udekorowaną kwiatami po fiordzie lub jeziorze. Dawniej wierzono też, że noc świętojańska ma magiczne właściwości i popularne były wróżby przepowiadające przyszłość i miłość. Jednym z takich zwyczajów było zbieranie siedmiu różnych gatunków kwiatów i włożenie ich pod poduszkę, co miało sprawić, że śniąca zobaczy podczas snu swojego przyszłego małżonka.
Dzień polarny
Nic dziwnego, że Norwegowie tak się cieszą z nadejścia lata i długich, ciepłych dni. Przez zimową część roku słońca w tym północnym kraju jest przecież jak na lekarstwo. Obchody sankthans zwiastują ciepło i jasność – do tego stopnia, że w niektórych rejonach na północy Norwegii przez pewien okres słońce nie zachodzi wcale – jest to zjawisko zwane dniem polarnym (midnattsol). Warto go doświadczyć!
Polecajka serialowa
Jeżeli macie ochotę zobaczyć jak wyglądają obchody sankthansaften w Norwegii, a jednocześnie chcielibyście wykorzystać ten czas na naukę norweskiego, to polecam Wam serial na Netflixie Midtsommernatt (polski tytuł: Noc u progu lata). W pięciu półgodzinnych odcinkach śledzimy perypetie norwesko-szwedzkiej rodziny, która zbiera się, by wspólnie świętować sankthansaften w idyllicznym ogrodzie nad Oslofjorden. Reżyserem serialu jest Per-Olav Sørensen, znany z seriali Hjem til jul i Julestorm, które zyskały wielu sympatyków także poza granicami Norwegii.
Kilka przydatnych norweskich słówek związanych z sankthans to:
sankthans – święto narodzin Jana Chrzciciela
sankthansaften – noc świętojańska
et sommersolverv – przesilenie letnie
en tradisjon – tradycja
en feiring – świętowanie-obchody
et bål – ognisko
blomster – kwiaty
en krans – wieniec
kristen – chrześcijański
hedensk – pogański
på stranda – na plaży
i parken – w parku
ved fjorden – nad fiordem
en grillmat – potrawy z grilla
pølser – parówki
burgere – burgery
grillspyd – szaszłyki
lam – jagnięcina
en potetsalat – Sałatka ziemniaczana
en sjømat – owoce morza
fisk – ryby
skalldyr – skorupiaki
krabber – kraby
reker – krewetki
blåskjell – małże (omułki jadalne)
en rømmegrøt – owsianka z mąki i śmietany
et spekemat – solone i suszone lub wędzone mięso
jordbær med krem – truskawki z bitą śmietaną
å tenne et bål – rozpalić ognisko
å ha en grillfest – zrobić grilla
å dra på båttur – wybrać się na wycieczkę łodzią
å lage blomsterkranser – pleść wianki
å danse – tańczyć
å synge – śpiewać
å ha det gøy – dobrze się bawić
Sankthans jest doskonałym przykładem na to, jak dawne tradycje mogą przenikać się z nowoczesnymi zwyczajami, tworząc wyjątkową atmosferę. A czy Ty planujesz świętować sankthansaften w tym roku?