Wiele osób zaczyna naukę języka norweskiego ze względu na to, że pokochali norweską muzykę. Jeśli jeszcze nie wiecie, jakich norweskich artystów warto posłuchać, zerknijcie na poniższą listę, a na pewno znajdziecie dla siebie coś ciekawego – od muzyki folkowej, przez pop i rock do metalu.
Norweska scena muzyczna jest bardzo bogata, a tradycje muzyczne w tym kraju kwitną. Dlaczego tak się dzieje? Być może dlatego, że muzyka jest stałym elementem norweskiego stylu życia. Wielu Norwegów uczy się gry na jakimś instrumencie, m.in. w ramach skolekorps. Norwegowie lubią też śpiewać i praktykują wspólne śpiewanie podczas wielu spotkań towarzyskich i z okazji świąt. Nic dziwnego, że w takich warunkach talenty muzyczne mogą się rozwijać!
Poniżej znajdziecie nasz krótki i bardzo subiektywny przewodnik po najważniejszych gatunkach i wykonawcach z Norwegii. Dowiecie się z niego w których utworach możecie usłyszeć język norweski! Zdaję sobie sprawę, że temat nie został wyczerpany w tym tekście, bo o każdym z opisanych gatunków można by napisać osobny artykuł. Proponuję, byście potraktowali ten artkuł jako inspirację do własnych poszukiwań.
Inspiracje ludowością i mitologią, czyli muzyka folkowa
Norwegia ma silną tradycję muzyki folkowej (folkemusikk), zakorzenioną w kulturze wiejskiej. Muzycy (musikere) zazwyczaj czerpią pełnymi garściami z nordyckiej mitologii, a czasem norweskiej historii. Bywa też, że inspirują się piękną, norweską naturą.
Grupą muzyczną (ei musikkgruppe), którą z pewnością wiele osób kojarzy jest Wardruna, tworząca utwory nawiązujące do starych, norweskich tradycji. Ich utwory (låter) są bardzo charakterystyczne ze względu na specyficzny wokal, który kojarzyć się może ze średniowieczną muzyką ludową. Zdecydowanie najbardziej popularnym utworem grupy jest Helvegen.
Znani z Eurowizji 2024 Gåte również tworzą muzykę folkową, połączoną z rockiem i śpiewaną zazwyczaj w języku norweskim! Choć ich piosenka Ulveham nie wygrała w ubiegłym roku, warto posłuchac zarówno jej, jak i innych pozycji z albumów zespołu (et band). Na przykład polecamy utwór Om Solfager og Ormekongen, oparty na balladzie ludowej.
Innym reprezentantem tego nurtu jest Knut Buen, mistrz gry na hardingfele, czyli norweskiej wersji skrzypiec. Jeśli macie ochotę na muzykę instrumentalną, koniecznie posłuchajcie jego albumu. Także u Annbjørg Lien, artystki z Sunnmøre, możemy odnaleźć dźwięki hardingfele, połączone z elementami elektroniki. Piosenki (sanger) w tym klimacie możemy odnaleźć na przykład w jej albumie Baba Yaga, gdzie utwory (låter) nawiązują do mitologii.
Koniecznie przy okazji folku w Norwegii należy też wspomnieć o Mari Boine, która co prawda nie śpiewa w języku norweskim, ale saamskim! Jej utwory są inspirowane kulturą Saamów i joikiem, czyli tradycyjną saamską muzyką, ale czerpią również z innych kultur oraz jazzu. Jeśli brzmi to dla Was interesująco, zerknijcie na jej kanał na youtubie.
Warto wspomnieć także o Lillebjørnie Nilsenie, folkowym pieśniarzu i autorze piosenek. Posłuchajcie go dla jego ciekawego głosu, miłych dla ucha piosenek a także dlatego, że jako jeden z nielicznych w tym zestawieniu – śpiewał po norwesku! Można więc wsłuchiwać się w jego utwory traktując to jako element nauki. Język norweski w jego wykonaniu brzmi po prostu pięknie.
Indie folk z północy
Jednym z najbardziej charakterystycznych przedstawicieli indie folku jest Erlend Øye, który zyskał rozpoznawalność jako połowa duetu Kings of Convenience, gdzie wspólnie z Eirikiem Glambekem Bøe stworzył wyjątkowy styl oparty na subtelnych harmoniach i prawie że szeptanych melodiach. Ich albumy, takie jak Quiet Is the New Loud czy Declaration of Dependence pokazują minimalistyczne podejście do muzyki. Kolejny projekt Øye to The Whitest Boy Alive. Øye to artysta, który potrafi być skromny, a mimo wszystko wybija się swoją twórczością na tle innych.
Norweski rock, pop i indie
Na norweskiej scenie muzycznej znajdziemy i wyjątkowe, niezbyt znane utwory, jak i mainstreamowych artystów. Koniecznie trzeba napomknąc tu o zespole a-ha, o którym wiele osób nie wie, że jest norweski! Prawdopodobnie dlatego, że ich największy hit Take On Me i inne utwory śpiewane są po angielsku.
Bardzo popularną w ostatnich latach artystką stała się Aurora, której najbardziej znanymi utworami są Runaway czy Into the Unknown z bajki W krainie lodu. Jej brzmienie łączy elementy muzyki elektronicznej z norweską tradycją, co tworzy unikalną atmosferę. W tekstach często porusza tematy związane z emocjami, naturą czy tożsamością.
Znaną młodszemu pokoleniu jest też prawdopodobnie girl in red, a właściwie Marie Ulven Ringheim, artystka wykonująca głównie indie pop i indie rock, znana z utworu We fell in love in october. W innych utworach podejmuje tematy związane ze zdrowiem psychicznym i otwarcie mówi o swojej orientacji seksualnej i tożsamości, dzięki czemu stała się ważnym głosem dla queerowej młodzieży na całym świecie.
Jeśli chcecie poznać język norweski, sięgnijcie po ostatni z polecanych przez nas zespołów. Postgirobygget to rockowa grupa założona w Trondheim w latach 90. Od tego czasu nagrali wiele płyt, zyskali dużą popularność i ugruntowali swoją pozycję na norweskim rynku muzycznym. Zespół często koncertuje i wciąż jest popularny, a jednym z bardziej znanych utworów jest Solskinndag.
Metalowe brzmienia
W tekście o norweskiej muzyce nie sposób nie wspomnieć o jej odmianie mrocznej niczym noc polarna, czyli o black metalu. W końcu to Norwegowie stworzyli tę ponurą odmianę najcięższych muzycznych brzmień. Na pierwszym miejscu trzeba tu wymienić Mayhem, nie tylko ze względu na ich muzykę, ale też mroczną historię. Jeśli chcecie się zmierzyć z ich ponurą muzyką, na początek polecamy utwór Freezing Moon z albumu De Mysteriis Dom Sathanas, który jest już uważany za klasykę gatunku. Jednak ostrzegamy – wokół tej grupy istnieje wiele kontrowersji związanych ze zbrodniami dokonanymi przez ówczesnego członka zespołu – Varga Vikernesa, basisty, który zamordował innego członka zespołu i podpalił kilka kościołów w Norwegii, w tym zabytkowy Fantoft stavkirke w Bergen.
Znanymi poza Norwegią zespołem jest też Darkthrone, zaczynający swoją muzyczną historię od death metalu, ostatecznie przekształcony w grupę black metalową. Kliknijcie, by ich posłuchać! Jeśli natomiast chcecie posłuchać bardziej złożonego i epickiego metalu, zerknijcie na utwory Emperor.
Festiwale muzyczne
W Norwegii znajdziemy też kilka ciekawych muzycznych festiwali. Jeden z ważniejszych festiwali muzyki alternatywnej i indie w Skandynawii jest Øya Festival w Oslo, który odbywa się w wakacje w parku Tøyen. Występują na nim zarówno światowe gwiazdy, jak i norwescy artyści. Natomiast Bergenfest to letni festiwal w historycznym środowisku twierdzy Bergenhus, gdzie możemy usłyszeć brzmienia w stylu rockowym, indie i pop. Innymi festiwalami wartymi uwagi są Inferno Metal Festival, czyli święto metalu i odbywający się w Tromsø Riddu Riđđu – festiwal kultury Samów i ludów arktycznych.
Norweski jazz
Norwegia to prawdziwe jazzowe zagłębie Europy. Kraj ten od lat konsekwentnie wspiera kulturę – także finansowo – co stworzyło świetne warunki dla rozwoju jazzu w różnych jego odmianach. Dzięki temu scena jazzowa w Norwegii jest niezwykle różnorodna: od klasycznego brzmienia po awangardowe eksperymenty. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych norweskich muzyków jazzowych jest saksofonista Jan Garbarek, którego charakterystyczne, przestrzenne brzmienie pomogło zdefiniować styl słynnej wytwórni ECM. Obok niego warto wspomnieć takie nazwiska jak Arild Andersen, Karin Krog, Jon Christensen, Terje Rypdal, Jon Balke czy Tord Gustavsen – wszyscy oni zyskali międzynarodowe uznanie i współtworzyli nowoczesne oblicze europejskiego jazzu.
Z kolei młodsze pokolenie wnosi do norweskiego jazzu świeżość i energię. Doskonałym przykładem jest zespół Jaga Jazzist, który łączy jazz z elektroniką, rockiem i muzyką filmową, tworząc wyjątkowy styl, który trudno jednoznacznie sklasyfikować. Ich koncerty to prawdziwe muzyczne spektakle. Jeśli chcesz poczuć ducha norweskiego jazzu na żywo, koniecznie zwróć uwagę na dwa najstarsze i najbardziej prestiżowe festiwale: Molde International Jazz Festival, który ma już ponad 60 lat tradycji, oraz Kongsberg Jazz Festival, organizowany nieprzerwanie od 57 lat. Oba przyciągają zarówno norweskich, jak i światowych gigantów jazzu.
Słowniczek
en musikk – muzyka
en sang – piosenka
et musikkstykke – utwór muzyczny
en lyd – dźwięk
en melodi – melodia
en rytme – rytm
en note – nuta
en akkord – akord
et refreng – refren
en sangtekst – tekst piosenki
et album – album
en konsert – koncert
en festival – festiwal
en musiker – muzyk
en vokalist – wokalista / wokalistka
et band – zespół
en komponist – kompozytor
et publikum – publiczność
en fan – fan