Przed Wami trzeci wpis z cyklu, w którym przybliżamy Wam norweskie przyimki. Dzisiaj weźmiemy pod lupę przyimki på oraz i, abyście nie mieli już wątpliwości, kiedy ich używać!
Jak uczyć się przyimków?
Wspominaliśmy Wam już wcześniej, żeby ucząc się przyimków, nie przywiązywać się do ich dosłownego tłumaczenia na język polski. Dlaczego? Każdy język ma swoje własne postrzeganie przyimków, np. po norwesku chodzimy på skolen (do szkoły), ale już i barnehagen (do przedszkola), mimo że po polsku używamy tego samego przyimka “do”. Niektóre połączenia rzeczownik + przyimek musimy po prostu zapamiętać, w nauce innych pomogą nam poniższe reguły.
Jeśli chcesz dowiedzieć się jak rozróżniać przyimki for i til – tutaj znajdziesz nasz wpis na ten temat: O norweskich przyimkach for i til
Norweski przyimek på - kiedy go używamy?
Jedno z pierwszych znaczeń norweskiego przyimka på jakie poznajecie na kursach to “na”, np.: på bordet (na stole), på hylla (na półce). Używamy go, gdy coś leży na czymś, dotyczy to także niektórych określeń geograficznych: på landet (na wsi), på øya (na wyspie), på toppen (na szczycie), nazw regionów zakończonych na –landet (på Vestlandet), a także nazw szczytów górskich, dzielnic, nazw miejscowości położonych wewnątrz kraju, czy nazw wysp.
Kolejny przykład zastosowania norweskiego przyimka på to określenia czasu. Użyjemy go, gdy mówimy o dniach tygodnia – på fredag (w piątek), dekadach – på 50-tallet (w latach 50-tych), o wiekach – på 1700-tallet (w XVIII wieku) lub kiedy chcemy powiedzieć ile coś zajęło, np. Det var gjort på 10 minuttet. (To zostało zrobione w dziesięć minut).
Przyimka på używamy także w zdaniach przeczących w czasie Perfektum, np. Jeg har ikke spist på 4 timer. (Nie jadłam od 4 godzin.)
Oprócz tych dwóch zastosowań przyimek på pojawi się także w norweskich zdaniach, w których mówimy o językach (på norsk – po norwesku), oglądaniu lub słuchaniu czegoś (å se på tv – oglądać telewizję), cechach przedmiotów (prisen på bilen – cena samochodu), miejscach związanych z aktywnością, rozrywką, pracą itp., np. på restaurant (w restauracji), på kontoret (w biurze), på jobben (w pracy).
Norweski przyimek i - kiedy go używamy?
W określaniu miejsca przyimek i znajdzie zastosowanie do opisywania wnętrza i przestrzeni, np. i skapet (w szafce), i byen (w mieście), i skogen (w lesie), a także w połączeniu z nazwami miejscowości, krajów, kontynentów, czy ulic: i Bergen (w Bergen), i Polen (w Polsce), i Storgata (na ulicy Storgata).
W określeniach czasu przyimek i wskazywał będzie na czas trwania jakiejś czynności, np. Jeg har bodd i Norge i 4 år (Mieszkam w Norwegii od 4 lat) lub Jeg må vente på bussen i 20 minutter (Muszę czekać na autobus przez 20 minut). Pojawi się także w połączeniu z nazwami miesięcy (i mai – w maju), latami (i 2007 – w 2007 roku), czy najbliższymi porami dnia/roku – i kveld (dziś wieczorem), i sommer (tego lata). Używamy wtedy zawsze formy nieokreślonej rzeczownika.
Oprócz tego, znajdziemy przyimek i w następujących sytuacjach:
– w opisach bólu – Jeg har vondt i ryggen (Bolą mnie plecy),
– gdy coś chwytamy – Han holdt henne i hånda (On trzymał ją za rękę),
– w opisie przynależności osób, instytucji do krajów, regionów, miast itp. – Han er presidenten i Polen (On jest prezydentem Polski)
Czy norweskich przyimków på oraz i można używać zamiennie?
To zależy 😊 Jest kilka przykładów, w których nie ma znaczenia, którego przyimka użyjemy, są to np.: på/i butikken (w sklepie), på/i rommet (w pokoju), på/i badet (w łazience) – znaczenie w każdym z nich jest takie samo w obu przypadkach. Czasem wybór przyimka zmienia jednak naszą wypowiedź, np.
– i jorda (w ziemi), på Jorda (na Ziemi)
– i vannet (w wodzie), på vannet (na wodzie)
– i byen (w mieście, np. Han bor i byen – On mieszka w mieście), på byen (na mieście, np. Skal vi på byen i kveld? Idziemy na miasto dziś wieczorem?)
W powyższych sytuacjach należy użyć przedstawionych przez nas zasad, aby poprawnie dobrać do swojej wypowiedzi przyimek. Zwróćcie jednak szczególną uwagę na przykład: i landet (w kraju), på landet (na wsi), gdzie przyimek całkowicie zmienia znaczenie wyrazu!
Hvordan gikk det? Forstår dere preposisjoner på og i bedre nå? I jak poszło? Czy rozumiecie teraz lepiej norweskie przyimki på oraz i?