Oglądając norweskie filmy połączysz przyjemne z pożytecznym: miło spędzisz czas, poznasz nowe słownictwo i osłuchasz z norweską wymową. Nauczysz się też wiele o historii, kulturze i społeczeństwie tego skandynawskiego kraju. Dlatego zdecydowanie warto poznać norweską kinematografię, ale… od czego zacząć?
Norweska kinematografia - od czego zacząć?
Norweska kinematografia jest bardzo bogata. Od dramatów wojennych i społecznych, przez komedie i thrillery, po filmy animowane i dokumentalne. Norweskie filmy oferują coś dla każdego widza.
Piszę ten tekst na kilka dni przed tegoroczną galą rozdania Oscarów. Bliskość tego wydarzenia zainspirowała mnie, żeby zaproponować Wam obejrzenie norweskich filmów, które zdobyły nominacje do nagród amerykańskiej akademii filmowej. Każdy z nich jest wart obejrzenia, ale ja w pierwszej kolejności polecam Wam trzy filmy, które opisałam poniżej.
Najgorszy człowiek na świecie
Verdens verste menneske, reż. Joachim Trier, 2021
Film opowiada historię Julie, młodej kobiety, próbującej odnaleźć swoje miejsce w świecie. Jej partner, Aksel, to odnoszący sukcesy rysownik, który stara się przekonać swoją partnerkę do założenia rodziny. Jednak Julie nie jest pewna, czy tego właśnie chce. Film porusza takie tematy jak miłość, związki, rodzina i samorealizacja.
Najgorszy człowiek na świecie to nie tylko ciekawa i wciągająca historia. Film daje też możliwość odkrycia wielu miejsc w Oslo, na przykład Ekebergrestauranten z widokiem na panoramę miasta oraz modną dzielnicę Barcode z interesującą architekturą. Jeżeli jesteś chętny/a zwiedzić Oslo śladami bohaterów filmu, ta mapka może Ci się przydać: Utforsk Oslo som filmkarakter i Verdens verste menneske
Film nominowany był do Oscara w kategorii Najlepszy film nieanglojęzyczny i Najlepszy scenariusz oryginalny.
Wyprawa Kon-Tiki
Kon-Tiki, reż. Joachim Rønning, Espen Sandberg, 2012
Jest to dramat przygodowy, oparty na prawdziwej historii Thora Heyerdahla – norweskiego podróżnika i etnografa. Fabuła opowiada o wyprawie Heyerdahla w 1947 roku. Podróżnik popłynął prymitywną tratwą z Peru przez Ocean Spokojny do wysp Polinezji. Chciał w ten sposób udowodnić, że mieszkańcy Polinezji mogą wywodzić się z Ameryki Południowej, a nie, jak wówczas sądzono, z Azji.
Jeżeli chcecie poznać lepiej historię wyprawy Kon-Tiki, zachęcam do przeczytania tego artykułu: Wyprawa Kon-Tiki, gdzie poznacie ciekawe fakty (takie jak ten, że Heyerdahl, choć przepłynął ocean na tratwie, nie umiał pływać). Artykuł wyjaśnia także, dlaczego ekspedycję Kon-Tiki można nazwać pierwszym reality show.
Film nominowany był do Oscara w 2013 roku w kategorii Najlepszy film nieanglojęzyczny.
Elling
Elling, reż. Petter Næss, 2001
Tytułowy Elling to czterdziestoletni mężczyzna, który całe życie spędził mieszkając z nadopiekuńczą matką. Po jej śmierci, neurotyczny Elling zostaje umieszczony w szpitalu dla osób z upośledzeniem umysłowym, gdzie zaprzyjaźnia się z Kjellem Bjarne. Kjell to typ prostodusznego osiłka i niespełnionego erotomana. Po dwóch latach spędzonych w szpitalu, mężczyźni otrzymują mieszkanie socjalne w Oslo, gdzie zamieszkują razem. Szybko okazuje się, że proste czynności (na przykład robienie zakupów spożywczych, czy odebranie telefonu), są dla nich nie lada wyzwaniem. Jednak mężczyźni postanawiają stawić czoła wyzwaniom dnia codziennego. Film porusza tematy takie jak przyjaźń, samotność i akceptacja, a także humorystycznie przedstawia różne sytuacje, z którymi bohaterowie muszą się zmierzyć.
Film nominowany był do Oscara w 2002 roku w kategorii Najlepszy film nieanglojęzyczny.
Oczywiście to nie wszystkie norweskie filmy, które miały szansę wygrać Oscara w poprzednich latach. Tutaj znajdziesz informację o pozostałych filmach: Norske Oscar-nominasjoner gjennom tidene
Oscary 2024
W ubiegłym roku norweskim kandydatem zgłoszonym do Oscara był film dokumentalny Pieśń ziemi (Fedrelandet, 2023), wyreżyserowany przez Margreth Olin. Opowiada on historię rocznej podróży reżyserki przez Oldedalen w zachodniej Norwegii, śladami swojego 84-letniego ojca. Choć film nie zdobył nominacji, warto go obejrzeć ze względu na piękno norweskiej natury i zapierające dech w piersiach widoki, które przedstawia. Zobacz zwiastun filmu Fedrelandet
Żaden norweski film nie zdobył w tym roku nominacji, ale to nie oznacza, że na gali zupełnie zabraknie norweskich akcentów. Czy wiedzieliście, że Oppenheimer, wielki faworyt tegorocznych Oscarów z aż trzynastoma nominacjami, ma w obsadzie norweskiego aktora Tronda Fausa Aurvåga? Norweg wciela się w postać ukraińskiego chemika George’a Kistiakowsky’ego. Jeżeli jesteś ciekawy/a reakcji aktora na tak liczne nominacje filmu Oppenheimer do Oscara, to polecam Ci fragment norweskiego programu informacyjnego Dagsrevyen, gdzie Norweg komentuje ten sukces: Oscar-nominasjoner (fragment 33:35-34:55)
Poznaj bogactwo norweskiej kinematografii!
Jeżeli ten wpis zainspirował Cię do zapoznania się z norweską kinematografią i chcesz zanurzyć się w norweskim świecie kina, to polecam Ci dla inspiracji stronę Filmoteket – norske filmer. Mam nadzieję, że znajdziesz tam coś dla siebie!
A jeśli lubisz też seriale, to o naszych propozycjach przeczytasz we wpisie, w którym polecamy 11 norweskich seriali. Jeden z nich jest tak dobry, że poświęciliśmy mu osobny wpis: chodzi oczywiście o SKAM, o którym przeczytasz tutaj.
Słowniczek tematyczny
en film – film
en tv-serie – serial
en episode – odcinek
en sesong – sezon
en skuespiller – aktor/aktorka
en filmstjerne – gwiazda filmowa
en rollefigur/en karakter – postać filmowa
en kino – kino
en kinobillett – bilet do kina
et kinoprogram – repertuar
et lerret – ekran kinowy
en premiere – premiera
å gå på kino – chodzić do kina
å sitte midt i kinosalen – siedzieć na środku sali kinowej
en Oscar-nominasjon – nominacja do Oscara
en Oscar-utdeling – gala rozdania Oscarów
en vinner – wygrany
en taper – przegrany
å vinne en Oscar-pris for beste film – wygrać Oscara za najlepszy filmy
rød løper – czerwony dywan
de beste antrekkene på den røde løperen – najlepsze kreacje na czerwonym dywanie
en handling – fabuła
et kamera – kamera
et kostyme – kostium
et manus – scenariusz
en rulletekst – napisy końcowe
spesialeffekter – efekty specjalne
en trailer/en forfilm – trailer
undertekster – napisy do filmu
å handle om – opowiadać o …
basert på en sann historie – oparty na prawdziwej historii
en filmprodusent – producent/producentka filmowa
en kameramann – kamerzysta/kamerzystka
en manusforfatter – scenarzysta/scenarzystka
en regissør – reżyser/reżyserka
filmsjangere – gatunki filmowe
en animasjonsfilm – film animowany
en dokumentarfilm – dokument
en dramafilm – dramat
en eventyrfilm – film przygodowy
en komediefilm – film komediowy
en kunstfilm – film artystyczny
en musikal – musical
en skrekkfilm/en grøsser – horror
en spenningsfilm – film akcji
en spillefilm – film fabularny
en romantisk film/en kjærlighetsfilm – film romantyczny
en thriller – thriller